DOLAŞIM

DOLAŞIM SİSTEMİ

İnsan vücudu milyarlarca hücreden oluşur. Hücreler yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek için enerjiye ihtiyaç duyarlar. İhtiyaç duyulan bu enerji besinlerden sağlanır. Canlıların hücrelerinde enerjinin üretilebilmesi için gerekli olan besin ve oksijenin hücrelere taşınması gerekir. Ayrıca hücrelerde yaşamsal faaliyetler sonucu oluşan karbondioksit gazı ile zararlı atık maddelerin de boşaltım sistemi organlarına getirilerek vücut dışına atılması gerekir.

İşte bu görevleri yerine getirmek dolaşım sisteminin görevidir.

İnsanda çok iyi gelişmiş bir kapalı dolaşım sistemi vardır. İnsanda kan dolaşım sitemi;kan, kalp ve kan damarlarından oluşur.

A.KALP

İnsan kalbi (yüreği ) herkesin yaklaşık kendi yumruğu büyüklüğündedir

Kalp, göğüs boşluğunda, diyaframın üstünde ve iki akciğer arasında, göğüs kemiğinin arkasında, sivri ucu sola yatık durumda, koni şeklinde ve herkesin yumruğu büyüklüğündeki organdır. . ( Ortalama olarak erkeklerde 300 gr. kadınlarda 250 gr. kadardır.) Yaşlandıkça kalp büyüyebilir. Kaburgalar tarafından korunur. Göğsün orta bölgesinde sola doğru yer alır. Alt kısmı sola doğru yatıktır.

 

Kalbin Görevi;

Kalp, kasılıp gevşeyerek kanın damarlar içinde bütün vücudu dolaşmasını sağlar. Kalp, vücutta pompa görevini görür. Kanı vücuda pompalar ve tekrar toplar.

Kalbin Yapısı ;

Kalp, çizgili kaslardan yapılmıştır fakat isteğimiz dışında çalışır.

•Kalp, üstte iki kulakçık, altta iki karıncık olmak üzere toplam 4 odacıktan oluşur.

•Kulakçıkların arasında ince, karıncıkların arasında kalın kas tabakası bulunur. (Bu nedenle karıncıklar, kulakçıklardan daha güçlü kasılırlar ve gevşerler).

•Karıncıklar kulakçıklara göre daha geniştir.

•Kulakçıklar ve karıncıklar arasında, kulakçıklardan karıncıklara kan geçişini sağlayan kapakçıklar bulunur. Kapakçıklar, kulakçıklar kasıldığında kanın karıncıklara inmesini sağlar, karıncıklar kasıldığında kanın karıncıklardan kulakçıklara dönmesini engeller. (Sağ kulakçık ile karıncık arasında üç parçalı, sol kulakçık ile karıncık arasında iki parçalı kapakçık bulunur).

•Kalbin sağı ve solu kaslardan yapılan duvar ile ikiye ayrılmıştır.

•Kalbin sol tarafında temiz kan, sağ tarafında kirli kan bulunur.

•Kalbe kan getiren damarlar kulakçıklara bağlıdır. Bu nedenle kalbe gelen kan kulakçıklarda toplanır.

•Kalpteki kan, karıncıklardan pompalanır, gönderilir.

•Kalbin üzerini örten kalın, esnek ve dayanıklı olan zara kalp zarı denir. Bu zar ile kalp arasında kaygan bir sıvı bulunur. Bu sıvı kalbin rahat çalışmasına yardım eder.

•Besin ve oksijen yönünde zengin olan açık renkli kana temiz kan denir.

•Besin ve oksijen yönünde fakir olan koyu renkli kana kirli kan denir.

Kalp besin ve oksijen ihtiyacını içerisindeki kanda karşılamaz. Kalbi besleyen özel damarlar vardır. Bu damarlara koroner damarlar denir. Bu damarlar vücudun en ince damarlarıdır. Alkol, sigara ve kötü beslenme ile kolayca tıkanabilir ve bu durum kalp krizine yol açabilir.

B)KAN DAMARLARI

Vücudu bir ağ gibi saran ve içinde kan dolaşan kapalı borucuklardır. Kanın vücutta taşınmasını sağlayan boru şeklindeki yapılara kan damarı denir. Kan damarları vücudu bir ağ gibi sararak temiz kanın vücuttaki bütün hücrelere iletilmesini ve hücrelerde kirlenen kanın tekrar toplanmasını sağlar. Kan damarları farklı kalınlıktadır ve yapı ve görevlerine göre atardamarlar, toplardamarlar ve kılcal damarlarolmak üzere üç çeşittir.

ATARDAMARLAR

Kalbin karıncıklarından çıkarlar.

Kalpten vücuda yani organlara kan taşırlar.

Genellikle temiz kan taşırlar.

Sadece akciğer atardamarı kirli kan taşır

Kalbin sol karıncığından çıkan, temiz kanı vücuda

taşıyanen büyük atardamar aort atardamarıdır.

Kalbin sağ karıncığından çıkan ve kirli kanı akciğerlere taşıyan atardamar

akciğer atardamarıdır.

Atardamarların karıncıklardan çıktığı yerlerde, kalpten gönderilen kanın tekrar kalbe geri dönmesini önleyen yarım ay kapakçıkları bulunur.

Kan akış hızının en fazla olduğu damarlardır.

Atardamarlardaki kan, hem karıncıkların kasılmasıyla ortaya çıkan basınç etkisi hem de kendisinin kasılıp gevşemesi sayesinde taşınır. (Duvarlarında esnek teller = lifler bulunur. Bu lifler kasılıp gevşeyince damar kasılıp gevşemiş olur.)

Atardamarların içi düzdür.

TOPLARDAMARLAR 

Kalbin kulakçıklarına gelirler.

Vücuttaki yani organlardaki kanı kalbe getirirler.

Genellikle kirli kan taşırlar.

Sadece akciğer toplardamarı temiz kan taşır.

Kalbin sağ kulakçığına gelen ve vücutta kirlenen kanı kalbe taşıyan toplardamarlar

alt ve üst ana toplardamarlarıdır. (4 tane).

Kalbin sol kulakçığına gelen akciğerlerde temizlenen kanı kalbe taşıyan toplardamar akciğer toplardamarıdır.

Toplardamarların içinde sadece kalp yönünde açılan kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar, kanın sadece kalbe doğru akmasını sağlar, ters yöndeki hareketi önler.

Kan akış hızı atardamarlara göre daha azdır.

Toplardamarlardaki kan, hem kalbin emme kuvveti (kulakçıkların gevşemesiyle ortaya çıkan emme kuvveti) hem de kendisinin kasılıp gevşemesi sayesinde taşınır. (Duvarlarında esnek teller = lifler bulunur. Bu lifler kasılıp gevşeyince damar kasılıp gevşemiş olur).

Toplardamarlar, atardamarlardan daha geniştir ve daha fazla kan taşır

Genellikle kirli kan taşırlar. Sadece akciğer toplardamarı temiz kan taşır.

Kalbin sağ kulakçığına gelen ve vücutta kirlenen kanı kalbe taşıyan toplardamarlar alt ve üst ana toplardamarlarıdır. (4 tane).

Kalbin sol kulakçığına gelen akciğerlerde temizlenen kanı kalbe taşıyan toplardamar akciğer toplardamarıdır.

Toplardamarların içinde sadece kalp yönünde açılan kapakçıklar bulunur. Bu kapakçıklar, kanın sadece kalbe doğru akmasını sağlar, ters yöndeki hareketi önler.

Kan akış hızı atardamarlara göre daha azdır.

Toplardamarlardaki kan, hem kalbin emme kuvveti (kulakçıkların gevşemesiyle ortaya çıkan emme kuvveti) hem de kendisinin kasılıp gevşemesi sayesinde taşınır. (Duvarlarında esnek teller = lifler bulunur. Bu lifler kasılıp gevşeyince damar kasılıp gevşemiş olur).

Toplardamarlar, atardamarlardan daha geniştir ve daha fazla kan taşır.

KILCAL DAMARLAR

Atardamarlarla toplardamarları birbirine bağlayan ve vücuttaki hücrelerin arasını ağ gibi saran damarlardır.

Atardamarlardan aldığı temiz kandaki besin ve oksijeni hücrelere verir.

Hücrelerde oluşan karbondioksit gazı ile zararlı ve atık maddeleri alarak toplardamarlara verir.

En ince damarlardır.

Kan akış hızı en az olan damarlardır. (Kan akış hızı yavaş olduğu için madde alışverişi kolay olur).

Kan ile hücreler arasında madde alışverişini sağlar.

ANİMASYON 

DERS KİTABI :